Hoe praat je over Dodenherdenking met je kind?
Het onderwerp was opeens daar. Het leek zo uit de lucht te komen vallen, want we hadden het eigenlijk alleen over de vlag. Ik en onze eigenwijze kleuter. Ik legde haar uit dat de vlag deze week nogmaals uit zou gaan: een keertje met Dodenherdenking en een keertje met Bevrijdingsdag.
Voordat ze zou vragen wat dodenherdenking precies betekent, legde ik haar al uit: Dodenherdenking is dat we dan aan mensen denken die zijn doodgegaan tijdens de oorlog. Ik had haar al eens uitgelegd dat er lang geleden ook oorlog was in Nederland, en onze pientere vierjarige ‘wist’ (helaas) inmiddels al wat oorlog was, want er zit een kindje uit Syrië in haar klas, van wie ze weet dat hij ‘uit de oorlog komt’.
Oorlog. Niet leuk!
Ze weet dat oorlog niet leuk is, dat mensen op elkaar schieten en dat mensen dood kunnen gaan. Tot zover. Voldoende voedingsbodem om haar dus ook uit te leggen waarom we dan twee minuten stil zijn en de vlag halfstok hangen. Zelf vind ik het heel erg belangrijk. En ik wil dochterlief al vanaf jongs af aan meegeven hoe waardevol het is dat we in vrijheid mogen leven. Hoe waardevol het leven is.
Lees ook: Kinderen betrekken bij het overlijden van opa of oma?
Daar zat ze dan. Vol onschuld.
Daarom. Om die reden, begon ik aan mijn uitleg. Met voorzichtig gekozen, simpele woorden. Ik vertelde dat de vlag halfstok ging, en dat we dan twee minuten stil waren. “Waarom?” wilde ze weten. Omdat we dan denken aan de mensen die dood zijn gegaan in de oorlog. We waren onderweg, dus ik keek haar in de achteruitkijkspiegel even aan.
Daar zat ze dan, duimpje in de mond. Vol onschuld. “Maar ik wil daar helemaal niet aan denken, mama. Ik wil aan … denken.” Ze noemde de naam van haar beste vriendje. Daar wilde ze aan denken. Niet aan de doden. Ik zei dat ik het me wel kon voorstellen. En dat dat ook heus mocht… Diep van binnen smolt ik weg.
Dedesi
Blijkbaar had ze haar gedachten erover laten gaan, want nog geen minuut later vroeg ze: “Mama, mag ik ook aan dedesi denken?” Dedesi is haar opa die afgelopen zomer plotseling is overleden. “Ik vind Dedesi lief”, vervolgde ze. “Ik wil dat Dedesi weer bij Mina (oma) is.” Ontroerend. Geraakt door haar woorden, liet ik haar weten dat dit best mocht. Hoe kan ik een 4-jarige nu vertellen dat het niet de bedoeling zou zijn, omdat hij niet is doodgegaan in de oorlog. Als zij graag aan Dedesi wil denken, dan heeft ze ergens het concept begrepen. Namelijk dat we de doden eren. Dit is de eerste stap.
Lees ook: Opa dood. Hoe zeg je dat tegen een vierjarige?
De rest volgt later. Alles op zijn tijd.
Afgelopen zondag stuitten we tijdens een gezamenlijke wandeling op een jonge vogel, die zo pardoes op de stoep lag. Ik dacht eerst dat die dood was, maar nee. Het beestje leefde nog, wat dochterlief gelijk heel scherp opmerkte. Ik kon het beestje niet zomaar laten liggen. Voor het eerst in mijn leven belde ik de dierenambulance. Het beestje namen we mee. Van mensen die er dichtbij woonden, kregen we een klein doosje om hem in te doen. Onderweg naar huis, legde ik Elif uit dat het vogeltje misschien beter zou worden, maar misschien ook niet.
“Misschien gaat hij ook wel dood.”
“Dan gaat hij ook naar de hemel”, concludeerde ze. Ik liet het maar zo. Toch kwam ze er later nog een paar keer op terug. “We hebben het vogeltje gered he?” “Ja, lieverd” Zeker weten doe ik het niet, maar ach. Waarom niet uitgaan van het positieve. Dat probeer ik ook bij de levenslessen die ik haar nu al wil leren! Hoe? Hieronder lees je een paar tips, die je eventueel kunt gebruiken bij jouw kinderen. Wil je het erover hebben? Wellicht werkt dit:
5 Tips! Praten over de Dodenherdenking
1. Zijn je kinderen jong, haal de scherpe randjes er een beetje af: treedt niet in detail, maar hou het globaal.
2. Zijn je kinderen al wat ouder, dan zou je ze mee kunnen nemen naar een herdenking. Zodat ze het beter begrijpen. Zelf zag ik het vroeger als een ‘uitje’ tegelijkertijd vond ik het heel indrukwekkend. Dat blijft je bij.
3. Door je kinderen te leren dat het belangrijk is om twee minuten stil te zijn, leer je ze ook om respect te tonen voor iets wat ze niet per se helemaal hoeven te begrijpen. Dus, of ze het nu leuk vinden of niet. Ze moeten gewoon even stil zijn…
4. Laat het ook afhangen van je kind zelf. Jij kent het als geen ander. Als je kind nog nooit in aanraking is geweest met de dood, is het lastiger om uit te leggen wat een Dodenherdenking is. Wellicht kun je dan beter wachten.
5. Heeft je kind zijn of haar eigen interpretatie en wil je kind een eigen ritueel, zoals een kaarsje aansteken, dan kan dat natuurlijk. Ik zal nooit zeggen tegen mijn 4-jarige dat ze niet aan haar opa mag denken op dodenherdenking. Waarom zou ik? Dat komt op het moment dat ik voel dat ze er klaar voor is, om meer te weten.
Voor dit jaar ga ik waarschijnlijk nog even alleen naar de Dodenherdenking. Ik twijfelde nog even of ik mijn dochter zou meenemen, maar ach. Het is ver voorbij haar bedtijd. Dus, beter van niet.
Heb jij nog tips om over de Dodenherdenking te praten met je kind? Hoe leg jij uit dat we twee minuten stil moeten zijn? Praat mee op Facebook of hieronder.
Bron hoofdafbeelding: Pixabay